İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Mühendislik Fakültesi, Genel Jeoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Şamil Şen, ABD’de bulunan San Andreas ve Garlock fermuar fay sisteminin Doğu Anadolu ve Elbistan fermuar tipi fay çizgisine benzediğini söyledi. Marmara’nın da fermuar tipi fay çizgilerine sahip olduğunu belirten Şen, “Dolasıyla burada da çiftli zelzele, yani son sarsıntılarımız üzere olabilir” dedi.
Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki zelzelenin akabinde birçok kent etkilendi. Doğu Anadolu fayı hakkında konuşan Prof. Dr. Şamil Şen, ABD’de bulunan San Andreas ve Garlock fermuar tipi fay sınırının Elbistan fermuar tipi fay sınırı ile benzerlik gösterdiğini söyledi. ABD’li bilim insanlarının bu iki fay hakkında çalışma yürüttüğüne değinen Şen, Marmara’nın da fermuar tipi fay sınırlarına sahip olduğuna dikkat çekerek kıymetli ikazlarda bulundu. Şen, fermuar tipi fay sistemini Türkiye’de birinci kez kendisinin gündeme getirdiğini kaydetti.
“Modeller çerçevesinde hasar azaltmasına yönelik çalışmalar yapılabilir”
Prof. Dr. Şamil Şen, “Doğa Anadolu fayı ile San Andreas fayının 3 boyutlu gerilme dağılımını burada görüyoruz. Görüldüğü üzere iki fay simetri formu üzere gözüküyor. Bizim fayımız sol taraflı, San Andreas fayı sağ taraflı. Fermuarın açık kısmı ve kapalı kısmı biçiminde birbirine iki fay benzemektedir. Marmara’da değişik kollar bulunuyor. İzmit’ten gelen Kuzey Anadolu fayı Marmara denizi içirişinde kollara ayrılıyor. Fermuar biçimine benzemektedir. Dolasıyla burada da çiftli sarsıntı, yani son sarsıntılarımız üzere olabilir. ABD’de bu bahiste tartışmalar var. Türkiye’de bu formda zelzele oldu. Bizde de çiftli sarsıntı olabilir tartışmaları var. Buradan söylemek istediğim, biz fayın sistemini bilirsek hem gelecekte olacak zelzeleleri, artçı sarsıntıları ve buradan elde ettiğimiz bilgilerle dünyanın rastgele bir yerinde olan sarsıntısı modelleyebiliriz. Modeller çerçevesinde hasar azaltmasına yönelik çalışmalar yapılabilir. Bu modeli şuana kadar öneren olmadı. Ben o bölgelerde çalıştığım için her iki coğrafyayı bildiğimden ötürü, bu türlü bir modelin işlediğini ileri sürüyorum. Umarım bundan sonra bunu duyan meslektaşlarımız hayata geçirir. Amerikalılar bunu biliyorlar, fermuar fay modeli 2016’da bir mecmuada çıktı. 2018’de Tibet’teki makalede çıktı” formunda konuştu.
“Maraş depremindeki inceleme istanbul içinde önemli”
Şen, Kahramanmaraş depremindeki incelemelerin mümkün Marmara sarsıntısı için kıymetli olduğunu vurgulayarak, “ABD’de çıkan New York Times gazetesinde yayımlanan bir makalede Türkiye’de olan sarsıntının incelenmesi ABD için değerli olduğu söyleniyor. Ben de şunu diyebilirim, Kahramanmaraş bölgesindeki zelzelenin incelenmesi muhtemel İstanbul zelzelesi için değerli. San Andreas fayı dünyanın en büyük doğrultu atımlı fayıdır. ABD, Kaliforniya’da Doğu Anadolu fayının iki katı büyüklüğündedir. Bu iki fayın geometrisine baktığımızda, Malatya’nın güneyinde ve doğusunda iki fay bulunuyor ve bunlar birleşiyor. Fermuar yapısı üzere duruyor. San Andreas fayını çalışanlar daha evvelden bunu biliyorlar. Bu geometriye benzeyen San Andreas fayı var. Örneğin Los Angales’in kuzeyinde San Andreas fayı geçiyor. Fermuar biçiminde bir yapı oluşturuyor. Amerikalılar bunu görmüşler ve diyorlar ki; ‘Kahramanmaraş’ta zelzele oldu. Los Angeles’ta yahut California’da büyük bir zelzele olursa, öbür yarar sarsıntı olur mu’ biçiminde tartışmalar var. O yüzden bu benzerlik onlar için önemli” dedi.