HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, AKP ve MHP’nin “ailenin korunması” ve başörtüsü serbestisini anayasal teminat altına almayı öngören anayasa değişikliği teklifini, “seçim hamlesi” olarak yorumladı.
“Özgürlüklüklerle ilgili anayasal bir düzenlemenin seçim ataklarına yahut seçim hesaplarına bağlanmasını sorunlu” bulduklarını söyledi.
Sancar, parti idaresi ile eski HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş arasında görüş ayrılığı yorumlarının “iletişim aksamalarından” kaynaklandığını belirterek, “Şartların elverdiği ölçüde tertipli bir bağlantı içindeyiz. Bu türlü baktığımızda ortamızda siyasetlerimizin temeline ait fikir farklılıkları yok, ayrılık da yok” görüşünü lisana getirdi.
HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, siyaset gündemine ait BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı:
‘Bütün inançlar için eşit yapılmalı’
-AKP ve MHP milletvekillerinin imzasıyla başörtüsüne ait anayasa değişikliği teklifi Meclis Başkanlığı’nı sunuldu. Parti olarak bu teklife bakışınız nedir? Oylamada nasıl tavır alacaksınız?
Biz, darbe anayasasından kurtulmamızı sağlayacak, demokratik özgürlükçü bir anayasanın iştirakçi, çoğulcu usulle yapılmasını savunuyoruz.
Ancak şu anda bu türlü bir sürecin işlemesi de seçime bu kadar kısa süre kalmışken pek mümkün görülmüyor. Tartışılan şey de zati yeni bir anayasa yapmak değil.
Başörtüsü tartışmasının gündeme gelmesinin de, anayasa ile irtibatlandırılması çerçevesinde fakat gerçek manada özgürlükleri genişleten eşitliği temel alan bir öze dayanması gerektiğini söylüyoruz.
Eğer inanç alanını ilgilendiren bir düzenleme getirilmek isteniyorsa, elbette inanç özgürlüğü garanti altına alınmalı, lakin bunun bütün inançlar için eşit biçimde yapılması sağlanmalı. Bunu da yalnızca başörtüsüyle sonlu bir tartışma olarak alınmasını gerçek bulmadığımızı söylemiştik.
-Anayasa değişikliği önerisi: Siyasi partiler nasıl tavır alacak?
Başörtüsü yasağına geçmişten beri karşı çıkmış bir geleneğe sahibiz. Biz özgürlükçü laikliği savunuyoruz. Münasebetiyle başörtüsü yasağına her vakit karşı çıktık.
Bugün için başörtüsü ile ilgili bir sorun varsa, bu da tartışılabilir diyoruz. Lakin artık bir anayasa problemi olarak gündeme getirilmesini seçimler bu kadar yaklaşmışken, ziyadesiyle seçime dönük bir atılım olarak kıymetlendiriyoruz.
Özgürlüklüklerle ilgili anayasal bir düzenlemenin seçim ataklarına yahut seçim hesaplarına bağlanmasını problemli bulduğumuzu belirtiyoruz.
-Aile ile ilgili 41. Unsur değişikliği var bir de…
Aileyi güçlendirme münasebeti altında bayan haklarını ve toplumsal cinsiyet eşitliğini geriye götürecek rastgele bir düzenlemeye de onay vermemiz sözkonusu olmaz.
Kadın hakları konusunda son derece açık ve net bir tavra ve çok güçlü bir çaba deneyimine sahip bir parti olarak bu mevzudaki tavrımız nettir.
41. Maddede’de bu türlü bir değişiklik yapılmasının gereği, koşulları ve bunu ortaya çıkaran bir muhtaçlık olmadığı kanısındayız.
Genel olarak da toplumsal cinsiyet eşitliğini ve bayan haklarını, aileyi güçlendirme parolası altında zayıflatmaya yönelik her türlü atağa, teşebbüse karşı çıkıyoruz.
AKP, başörtüsü düzenlemesini de içeren anayasa değişikliği teklifini 336 milletvekilinin imzasıyla Meclis’e sundu: Teklifte neler var?
‘Referanduma götürülmesine karşıyız’
-AKP, referandum aralığında kabul edilmesi halinde, seçimlerle birleştirerek, üç sandık koyma hesabı yapıyor. Muhalefet partileri olarak bir ortak tavır alış sözkonusu olur mu bu hususta?
Özgürlüklerle ilgili bir mevzunun referanduma götürülmesine çok açık ve kesin biçimde karşıyız. Bu bahiste en ufak tereddütümüz yok.
İkincisi seçime dönük hesaplar bağlamında referandumu gündemde tutacak girişmleri de son derece sakıncalı ve riskli buluyoruz.
Hem ilkesel tavrımız hem de somut tartışmalar bağlamında yaklaşımımız açıkça referanduma karşı çıkmaktır.
Seçimlere dönük olsun olmasın, kıymetli mevzularda muhalefet partilerini birbirleriyle istişare etmeleri ve mümkünse ortak tavır belirlemelerini ilkesel olarak savunduk, savunuyoruz. Bu teklif bağlamında da tıpkı yaklaşımı sürdürüyoruz.
Cumhurbaşkanı adayı: ‘Üzerinde özel çalışma yürütülen bir isim yok’
Seçimler yaklaşıyor. Geçen yıl açıkladığınız tavır belgenizde, muhalefetle ortak aday konusunda istişareye açık olduğunuzu, fakat “gerekirse kendi adayınızı” çıkarmaya dönük hazırlık yaptığınızı da belirtmiştiniz. Şu an hangi noktadasınız, aday çıkarma hazırlığınız var mı?
Öncelikle 27 Eylül 2021 tarihli deklarasyonda belirlediğimiz stratejimizin geçerli olduğunu söyleyeyim.
Temel prensipler üzerinde ve geçiş sürecinin yapısı hakkında bizimle kamusal ve direkt açık müzakere yürütülmesi halinde, bir mutabakata varabilirsek, ortak aday fikrine açığız.
Esasen seçimin bu türlü bir teknikle birinci çeşitte kazanılmasını da önemsiyoruz. Lakin bu stratejimizi biz neredeyse 14 ay evvel açıkladık.
Bununla birlikte farklı ve aldatıcı yorumlar da aldı başını gitti. Yani, “HDP tavrını açıkladı, oturup bekliyor” biçiminde yorumlar da yapıldı. Bunlar gerçeği yansıtmıyor.
Bir yandan parlamento seçimlerine kendi ittifaklarımızla gireceğimizi de ilan etmiştik. Ona dönük çalışmalarımız, daha başından beri hiç aksamadan sürdü, sürüyor.
Önümüzdeki devir parlamentoya güçlü, çoğulcu bir kümeyle girmeyi hedefliyoruz. Yeni devrin demokratik dönüşüm için yeni bir başlangıç olmasını sağlayacak bir güç merkezi yaratmak istiyoruz.
Yüksek bir oy oranı ile daha doğrusu yüzde 15’in altında kalmayacak bir oy oranını hedefliyoruz.
Öte yandan cumhurbaşkanlığı seçimi tartışmalarının da gerçek bir demokratik dönüşümün önünü açacak bir mutabakata yönelik bir biçimde yürümesi için de üzerimize düşen sorumlulukları yerine getiriyoruz.
Önerdiğimiz formül karşılık bulmazsa, kendi adayımızla ilgili çalışmaları da aksatmadan sürdüreceğimizi çok evvelce belirtmiştik. Artık kendi adayımızı belirleme konusundaki düzeneklerin çalışmaya başladığını da duyurduk.
Orada da iki ayaklı bir çalışma yürüyor. Bir, seçim uyumu oluşturduk, eşbaşkanlar başkanlığında. Bunun alt şuraları var. Alt komiteleri var, alt kurulların içinde aday çalışmasını yürütenler de var. İki ayaklı yürüyor.
Birincisi aday profili. Bu çalışmayı sürdürüyoruz. Lakin yalnızca kurulda tartışmalarla hudutlu bir çalışma yürütüyor değiliz: Elbette ittifaklarımızla bu mevzuda görüşmelerimiz oluyor ve bu devam edecek. Demokrasi etrafları dediğimiz geniş bir kesitle de bu bahiste istişareler yürütüyoruz, daha da hızlandıracağız bu çalışmaları. Bütün ortaya çıkan sonuçları konseylerimizde bir sonuca bağlayacağız.
Diğer ayağı da bu nitelikler netleştikçe buna uygun isim belirleme çalışmasıdır. Elbet burada da birebir prosedür geçerli yani çoğulcu iştirakçi usullerle, isimler üzerinde de çalışmalar yürüyor. Fakat somut olarak gündeme gelmiş ve üzerinde özel çalışma yürütülen bir isim yok.
Doğal olarak kendi adayımızı belirleme çalışması isim üzerinde çalışmayı da gerektiriyor. Bunu da bir yandan devam ettiriyoruz.
‘Bizler kimlerin neyi ne için yaptığının farkındayız’
-AKP’nin anayasa teklifi için partinizi ziyareti, Selahattin Demirtaş’ın ailesini ziyaretine müsaade verilmesi ve hatta jetle götürülmesi, “iktidar seçim öncesi HDP ile yeni bir diyalog arayışında mı?” yorumlarına neden oldu. Sizi etkileyen adımlar mı bunlar?
Doğrusu, bazen yapılan bu çeşit değerlendirmeleri ‘yadırgıyorum’ demiyorum, istihza ile karşılıyorum, yani gülümsüyorum. Yani bu cins ataklarla HDP’yi ve tabanını o denli etkilemenin mümkün olduğunu düşünenler yahut bu türlü yorumlar yapanlar, en uygun yorumla Türkiye gerçekliğini bilmiyorlar, HDP gerçekliğini de tam kavramamışlar.
Bu kadar gayret birikimi, bedel ödemekten hiç kaçınmadan demokrasi ve barış uğraşı yürütmeyi ve bunların yarattığı güçlü kolektif aklı hesaba katmamak, ya gerçeklikten kopuk olmak manasına geliyor, ya da makus niyetli bir yaklaşım olarak nitelendiriyorum.
Bizler kimlerin neyi ne için yaptığının farkındayız. Seçim stratejileri ile ilgili hiçbir parti şimdi yanlışsız dürüst bir kelam söylememişken, stratejisini ortaya koymuş, kelamını de açık söylemiş bir partiyiz.
- AKP’den anayasa değişikliği çeşidi: Muhalefet, temel hakların referanduma sunulmasına karşı, CHP masaya oturmayacak
Çözüm süreci tartışmalarına ait de tavrını baştan, açıkça ortaya koymuşuz. Meclis’in merkezinde olacağı, şeffaf iştirakçi ve garantili bir sürecin kim tarafından ne vakit başlatılmak istenirse istensin, buna itirazımız olmayacağını da söylüyoruz.
Ama HDP’nin bu çerçevede sorumluluk üstlenmeye hazır olduğunu belirtirken, iktidarla kapalı devre bir sürecin bir manası ve yararı olmayacağını da bilecek kadar deneyim sahibiyiz.
Ayrıca, bu bahsin bilhassa, Kürt meselesiyle ilgili çeşitli atılımları, seçimler için araçsallaştırılmasının, önemli bir tehlike olduğunu, sorunun yükü karşısında, çok vahim bir ciddiyetsizlik ve sorumsuzluk olduğnu da söylüyoruz.
E bütün bunları da görebilecek kadar sağduyumuz, soğukkanlılığımız ve özgüvenimiz var. Bize bu mevzuda yöneltilen tenkitlerin bir kısmına baktığımızda teminatlı korunaklı alanlara çekilip, ahkam kesmek ve HDP ye bu açıdan ayar vermeye çalışmak, hadsizliktir.
‘Demirtaş’ın başvurusu, partinin bilgisi dahilindedir’
Selahattin Demirtaş, Abdullah Öcalan’la görüşmek için müracaatta bulundu. Sizin de eş genel liderler olarak müracaatınız vardı. Demirtaş’ın daha evvelki müracaatına genel merkez olarak müsaade vermediğiniz tarafında haberler yansıdı kamuoyuna. Ne söylemek istersiniz bu mevzuda?
Birincisi şunu söyleyim, evet biz Öcalan’la görüşmek için müracaatta bulunduk. Nedeni de söyleyeyim, savaş siyasetlerinin bu kadar ağırlaştığı bir periyotta çatışmanın sonlanması, barışın ve tahlilin önünün açılması konusunda Öcalan’ın bir rol oynayabileceğini herkes biliyor.
Diğer nedeni iktidarın daima İmralı üzerinden manipülasyon hevesinde olduğunu görüyoruz. Çeşitli söylentiler, tevatürler yayılıyor. Biz bu manipülasyonların önüne geçmenin en tesirli yolunun kendisiyle direkt görüşmek olduğunu söylüyoruz.
Üçüncüsü, iktidarın başvurduğu bu manipülasyonlar öteki etraflarda de biraz evvel söylediğiniz çeşitten spekülasyonlara yol açıyor.
Dördüncüsü de kendisiyle, telefon görüşmesi ve aile görüşmesine müsaade verilmemesi, ağır bir tecrit ve hukuksuzluktur. Buna da tekrar dikkat çekmek.
Selahattin Demirtaş arkadaşımızın görüşmek için müracaatına bizim müsaade vermediğimiz biçimindeki bütün o söylentilerin de aslı yoktur.
Daha sonra başvurması da partinin bilgisi dahilindedir. Bizim parti olarak kendisine bunu yapma şunu yapma deme üzere bir yaklaşımımz yok fakat aslında bağlantı halindeyiz ve istişare ederek, ortak hareket etme üzere bir emelle davranıyoruz. Son başvurusu parti idaresinin bilgisi dahilindedir.
‘Ayrılık yok, irtibat aksaması var’
Son devirde Demirtaş’la parti idaresi ortasında görüş ayrılıkları yaşandığı da çok konuşuluyor…
Kendisiyle belirli mevzularda fikir farklılıkları olduğu istikametinde yorumlar yapılıyor. Aslında fikir farklılıkları olağandır, olabilir fakat kamuoyunda varsayıldığı üzere bir farklılık yok. Daha doğrusu farklılıklar olduğu istikametindeki kimi tartışmaların da devir dönem irtibat aksamalarından yani bizimle Demirtaş arkadaşımız ortasındaki irtibat aksamalarından kaynaklandığını bilinmesini isteriz.
Kendisiyle ve şu anda içeride siyasi rehine olarak tutulan, geçmiş devir eş liderlerimizle istişarelerimiz devam ediyor. En çok da Selahattin Demirtaş arkadaşımızla yürüyor bu süreç. Kaidelerin elverdiği ölçüde nizamlı bir irtibat içindeyiz.
Böyle baktığımızda ortamızda siyasetlerimizin aslına ait fikir farklılıkları yok. Ayrılık da yok. Kendisinin temel hedefinin da parti siyasetlerine, partinin kurumsal siyasetlerine takviye vermek olduğunu biliyoruz. Ve irtibatımız de bu çerçevede devam ediyor.
Yerel seçimler öncesi iktidarın müsaadesiyle, İmralı’dan mektup gelmişti. Bu seçimler öncesinde İmralı’ya dönük yeni bir atak bekliyor musunuz?
Bu hususta yapılan değerlendirmelerin de son derece tek taraflı ve haksız olduğunu söyleyeyim. Yani iktidar, İmralı’ya dönük bir atılım yaptığında, her şeyi iktidar belirleyebilirmiş üzere bir varsayım sözkonusu.
Öcalan’ın burada nasıl bir tavır takınacağını, hangi çerçevede devlet heyeti ile görüşmeyi kabul edebileceğini yahut etmeyebileceğini hiç hesaba katmadan yapılan yorumların hepsi, tarihi deneyimlerle de aktüel gerçekle de uyuşmuyor.
İktidar bunu istiyor olabilir tahminen, çalışmalar da yürütüyor olabilir. Ancak güya iktidar tek başına her şeyi belirlermiş ve ne yaparsa yapsın Öcalan onlara istediği karşılığı verecekmiş üzere yapılan yorumlar, tarihi ve yeni datalarla uyuşmadığı üzere haksızlıktır da.
Bütün bunların önüne geçmenin en tesirli ve hakikat yolunun, avukatlarıyla yahut bağımsız heyetlerle yahut bizlerle görüşmesine imkan tanınması olduğunu bir kere daha hatırlatıyoruz.
-Ama Demirtaş’a görüş müsaadesi verilse mesela, bu tesirli bir atak olmaz mı?
Bunların hepsi spekülasyon, her şey seçime endeksli konuşuluyor. Halbuki Kürt sorununda çatışmaların bitmesi tahlilin yolunun açılması istikametinde rastgele adımı, seçimleri de çok aşan bir ehemmiyeti burada çok fazla göz arkası ediliyor, çok fazla küçümseniyor.
O nedenle bir görüşmenin seçimlere direkt doğruya tesiri ne olur halinde bir tartışma da yalnızca muhakkak kalıplar içinde kalır, önyargıların çokça devrede olduğu bir formda yürür ve yarar yerine ziyan verir.
‘Hazırlıklar en berbat senaryoya göre’
Partinizle ilgili davada ek savunmanızı da verdiniz. Seçim öncesinde bir kapatma kararına karşı nasıl hazırlık yapıyorsunuz?
Biz davanın olağan müddette yürüdüğünü söyledik. Doğrusu hazırlıklarımızı en olumsuz senaryolara nazaran yapmak zorunluluğumuz olduğu da ortada.
Yani karar ne vakit çıkar, nasıl bir karar olur, bu soruların karşılığı, yalnızca hukukla verilemez. Siyasi kaideler ve iktidarın buradaki müdahalelerinin kıymetli rol oynayacağını, Türkiye gerçekliğini bilen herkes bilir.
Biz de hazırlıklarımız beklenen senaryoların hepsini dikkate alarak yürüttük. Seçeneklerimizi de bu senaryolara nazaran oluşturduk. Daha açık söyleyeyim, parlamento seçiminde tarihî rolümüzü ve rolümüzü hayata geçirmeyi sağlayacak seçeneklerin hepsini hazırladık, çalışmalarımızı da bu çerçevede yürütüyoruz.