Maraş sarsıntıları sonrası yakınlarını zelzelede kaybeden, yıkılan konutlarından en küçük bir anıyı dozerlerin ortasında bulmaya çalışan, çadırlar ortasında saatlerce duş ve tuvalet kuyruğu bekleyen ya da doğup büyüdüğü kenti terk etmeye çalışan insanların büyük kısmının ortak özellikleri ‘yalnız bırakılma’ duygusu.
Bloomberg’ten Fırat Kozok ve Selcan Hacaoglu’nun haberine nazaran, zelzelenin 46. ve 48. günleri ortasında, 22-24 Mart tarihlerinde 4 kenti kapsayan yaklaşık 500 kilometrelik seyahat, yaklaşan seçimler öncesi AK Parti’nin kemik kitlesinde bile bir hayal kırıklığı yaşandığını ortaya koydu. 2018’de yüzde 52,6’lık oranla seçilen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oyu, bu 4 kentte ortalama yüzde 67’ye ulaşmıştı. Lakin birinci kere karşısında bugünkü kadar geniş bir muhalefet bloğuyla karşı karşıya olan Erdoğan’a yönelik takviyede gözle görülür bir değişim yaşanıyor. Erdoğan’ın destekçi oranı trajik bir halde düşmese bile, bu rekor düzeylerinden birkaç puanlık geri dönüş bile, 14 Mayıs’ta muhalefet adayı Kemal Kılıçdaroğlu karşısında onu zorlayabilir.
‘NE AKP’YE NE ERDOĞAN’A OY VERECEĞİM’
Seçim öncesi çadırda yaşayanları süreksiz konutlara taşımak için vakitle yarışan Erdoğan, yüzbinlerce kalıcı konutu bir yıl içinde teslim etmeye kelam verirken, zelzeleden en ağır etkilenen kentlerden biri olan Maraş’ta bir çadırda 7 kişilik ailesiyle konaklayan 50 yaşındaki Yüksel Uzungüder, “O an yalnızca kendimi düşündüm, merdiven boşluğundan kendimi attım, çocuklarımı unuttum. Çocuklarım çıktılar, ağlayarak anne niçin beni bıraktın diye sarıldılar” kelamlarıyla anlatıyor çaresizliğini. İktidar partisini kendilerini yalnız bırakmakla eleştiren Uzungüder, “Ne AKP’ye ne Erdogan’a oy vereceğim. Evvelce tüm sülale veriyorduk, artık hiçbirimiz vermeyecek. Huzur, memnunluk, hürmet istiyorum, yeni iktidar her şeyden evvel saygılı olmalı” tabirlerini kullanıyor.
Adıyaman’ın Besni ilçesinde yanı başındaki enkaz toplama alanının kenarında koyunlarını otlatan çoban İsmet Kaya, zelzelelerde 7 yakınını kaybetmiş. Konutu ise hasarlı. Kaya’nın Erdoğan’la ilgili görüşü ise değişmemiş. Kaya “Zorluklar var lakin yeniden de AK Parti’yi tercih ediyorum. Diğer başkan yok, bence o tek lider” diyor.
‘BIRAKALIM BİR DE KILIÇDAROĞLU GELSİN’
6 Şubat’ta meydana gelen ve 11 ili etkileyen iki zelzele Erdoğan’ın açıklamalarına nazaran, Türkiye iktisadına 100 milyar dolardan fazla ziyan verdi. Adıyamanlı gübre tüccarı 39 yaşındaki Mahmut Ordu, sarsıntılardan evvel yakıt, tarım ilacı ve gübre üzere temel girdi maliyetlerindeki çok yükselişlerin çiftçiyi aslında derinden etkilediğini söylerken, Erdoğan’ın tek karar verici pozisyonundan şikayet ediyor. Daha evvel Erdoğan’a oy verdiğini belirten Ordu, “Türkiye’de bir koltuk sevdası var. Bu bitsin artık. Bence bırakalım bir de Kılıçdaroğlu gelsin. Her bahiste tek bir kişinin kelam söylemesi gerçek değil” diye konuşuyor.
İlk zelzelenin merkez üssü olan Maraş’ın Pazarcık ilçesinin yakınında sabahın erken saatlerinde uçsuz bucaksız sarımsak tarlasında oğlunun organik gübrelerle karışım hazırlama çalışmalarını izleyen Mustafa Akkaya’nın telaşı ise geçmişteki koalisyon süreçlerinin tekrarlanması. “Türkiye’nin dünyada itibarı arttıysa, AK Parti ve Erdoğan’ın sayesinde oldu” diyen 59 yaşındaki Akkaya, “AK Parti bir tık güzeli. Kılıçdaroğlu kendi kendini yönetemez. Erdoğan seçimi kaybetse bile hiç üzülmem, 6 ay içinde tekrar seçim olur, 50 aldıysa, 90 alır” görüşünde.
Adıyaman’daki kimi enkazların imgesi, bu binalara daha evvel kimsenin uğramadığı ve yıkıntıların altında hala cesetlerin olabileceği izlenimi uyandırıyor ki, zelzelenin 50. gününde Maraş’ta dozerin çalışması sırasında bulunan ceset, bu hissin çarpıcı gerçekliğini de gözler önüne seriyor. Adıyaman’da tozların ortasında iş makinelerinin çalışmasını izleyen insanların kimi konutlarından çıkan düğün albümlerini ya da çaydanlıklarını alabilmek için koşturuyor.
Adıyaman’ın en meşhur lokantalarından Kebapçı Beko’nun son kuşak sahibi Abdurrahman Karoğlu, Ramazan ayının birinci gününde dükkanını açmak için akrabalarından ve çocuklarından yardım istedi. Zira birtakım çalışanları ömrünü yitirmiş, kimileri ise diğer kentlere göç etmişti.
14 Mayıs’ta AK Parti’ye ve Erdoğan’a oy vermeyeceğini söyleyen Karoğlu, “İlk 25 saatte devlet gelmedi lakin artık kızgınlığım geçiyor. Birinci başta Antep’ten, Hatay’dan yardım bekledik ancak oralar da yıkılmıştı. Ancak iktisat idaresi için çok tepkiliyim” diyor. Buna rağmen Kılıçdaroğlu’nun Erdoğan’a rakip olabilecek düzeyde olmadığını düşünen Karoğlu, ülkenin tek gereksiniminin adalet olduğunu vurguluyor.
İŞ DÜNYASI VE ESNAF BEKLEMEDE
Maraş’taki kağıt, çimento ve dokumacılık fabrikalarında yaklaşık 14 bin personel çalıştıran Kipaş Holding’in sahibi Hanefi Öksüz başta olmak üzere iş dünyası ve esnafın temel beklentisi ise hükümetin vergi oranlarını düşürmesi ve uzun vadeli, düşük maliyetli kredi paketleri hazırlaması…
Kaybettiği 100 çalışanının yasını tutan 70 yaşındaki, Maraş’ın tek holdinginin işvereni Öksüz, kentin yüzde 40’ının öbür kentlere göç ettiğini belirtirken, “Ancak daha yeterli bir fiyat verebilirsek beşerler geri gelebilir. Devletin orada da çalışmaları var, minimum fiyattan vergi alınmaması mesela. Ayrıyeten çöken fabrikaların can suyuna yani ucuz ve uzun periyodik krediye muhtaçlıkları var” tabirlerini kullanıyor.
Sadece 3 ay evvel açılışı yapılan ve yaşanan sel felaketi sonrası 5 kişinin sular altında kalarak hayatını yitirdiği Urfa Abide Alt Geçidi’nin çabucak yanında ise vatandaşlar lokal idarelerle ilgili yolsuzluk ve adam kayırmacılık argümanlarını seslendiriyor.
‘DEMİRTAŞ NEYE İŞARET EDERSE ONA OY VERECEĞİZ’
14 Mayıs seçimlerinde 61 milyon seçmenin 6 milyondan fazlasını birinci kere oy verecek seçmenler oluşturacak. Urfa’da AK Parti, 21 yaşındaki Serap Doğan üzere birinci sefer oy kullanacak seçmenlerin dayanağını çekmekte zorlanacak üzere görünüyor: “Ben doğduğumdan beri iktidarda Erdoğan var. Biraz değişiklik istiyorum. Mantıksal olarak reis ancak duygusal olarak Kılıçdaroğlu olsun istiyorum. Daha özgür ve adaletli bir ortamda yaşamak istiyorum.”
Kamuoyu araştırmaları Erdoğan ile Kılıçdaroğlu ortasındaki yarışın bıçak sırtı gittiğini gösteriyor. Kılıçdaroğlu, seçim öncesinde PKK ile iltisaklı olduğu gerekçesiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesi’nin kapatma tehdidiyle karşı karşıya bulunan ve bu nedenle Yeşiller Sol Parti’den seçimlere katılma kararı alan HDP’den de takviye alıyor. Enkazların ortasında hurda toplayan 31 yaşındaki Ahmet Tekin, o HDP’lilerden biri ve “Demirtaş neye işaret ederse biz ona oy veririz, bu sefer Kılıçdaroğlu’na vereceğiz” diyor. Lakin bu dayanak, Kılıçdaroğlu’na öteki partilerden Serap Doğan üzere gençlerin de tekrar aralık koymasına neden olabilir. Doğan bunu, “Seçime kadar, ahlaki ve dini değerlerime karşıt bir gelişme ya da HDP’ye taviz verildiğini görürsem o vakit Erdoğan’ı destekleyebilirim” formunda açıklıyor.