Ağrılı ve döküntülü bir hastalık olan zona (varisella zoster) son vakitlerde ismini sık duyduğumuz bir hastalık.
Zonanın bilhassa gerilim ve bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda ortaya çıktığına dikkat çeken Cilt Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Burhan Engin, bu hastalıkla ilgili bilinmesi gereken noktaları şöyle açıkladı:
Prof. Dr. Burhan Engin
BULAŞICI MIDIR?
Zona hastalığı bir çeşit herpes virüsü olan ’’varisella zoster’’ (VZV) virüsünden kaynaklanır.
Bu virüs, yıllar evvel geçirilen su çiçeği enfeksiyonuna yakalanan bireylerin bedeninde kalır ve hudut köklerinde uyur.
Zona da işte bu virüsün, ilerleyen yaş ya da zayıflayan bağışıklık nedeniyle tekrar etkinleşmesiyle ortaya çıkan viral bir hastalıktır.
Tabii hiç su çiçeği geçirmemiş ya da su çiçeği aşısı olmamış bireyler de hastalık olan bir bireyden bu virüsü alabilir ve su çiçeğine yakalanabilir.
Virüs, derideki su dolu kabarcıklara temasla suçiçeği geçirmemiş şahsa bulaşabilir ve bireyde suçiçeği ortaya çıkabilir.
Bu nedenle zona enfeksiyonu geçiren bireylerin, su çiçeği geçirmemiş hamile bayanlardan, bağışıklığı zayıf olanlardan ve kanser hastalarından kendilerini izole etmeleri gerekir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Su çiçeği geçiren her bireyin zona olma ihtimali olsa da bu hastalık herkeste meydana gelmez. Birtakım risk kümeleri vardır. En değerli etkenler ileri yaş ve hastanın bağışıklık sistemidir.
Bağışıklık sistemi baskılanmış, beden direnci düşmüş bireylerde zona gelişme riski artar.
Kanser hastaları, kemoterapi tedavisi görenler, HIV (AIDS) enfeksiyonlu şahıslar, lösemi, lenfoma, nakil olan hastalar, otoimmün hastalığı olanlar ve bu nedenle bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar, romatizma hastaları risk altındadır.
Ateş, ağır gerilim, güneş yanığı, fizikî travma görülen bireylerde de risk yüksektir. 50 yaş ve üstü bireylerde risk çok daha fazladır. Hatta 50 yaş üstü hastalarda döküntüler kaybolduktan sonra o bölgede ağrı devam eder.
Bazı hastalarda ağrı aylarca hatta yıllarca sürebilir.
AŞISI NE KADAR TESİRLİDİR?
Aşı, zonaya yakalanma riskini büsbütün ortadan kaldırmaz, fakat hastalığın seyrini hafifletip, şiddetini ve hastalık sonrası görülen uzun periyodik hudut hasarına bağlı ağrı riskini azaltabilir.
Bu nedenle bilhassa yaşla birlikte risk arttığı için 50 yaş üzerindekilerin ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerin aşılanması tavsiye edilir.
NASIL ANLAŞILIR?
Zonada önce bedenin sağ ya da sol tarafında yani tek taraflı yanma, batma, uyuşma, kaşıntı ve şiddetli ağrı şikayetleri görülür.
Birkaç gün sonra o bölgede içi su dolu kabarcıklar oluşur. Hastalık 2-3 hafta sürebilir ya da daha da uzayabilir.Bazen yorgunluk ve ateşe yol açabilir. Nadiren yüzde, göz yahut kulak bölgesinde tutulum yapabilir.
Bu üzere durumlarda görme ya da duyma kaybı üzere kıymetli sıkıntıların önlenmesi için ivedilikle tedavi edilmesi gerekir.
TEDAVİYE NEDEN ERKEN BAŞLANMALI?
Zona tedavisine birinci 72 saatte başlanması önerilir. Asıl maksat ağrı denetimi sağlamak, bakteri enfeksiyonlarını engellemek ve postherpetik nevralji (zona güzelleştikten sonra ağrıların devam etmesi) gelişme riskini sonlandırmaktır.
Tedavide antiviral ilaçlar kullanılır. Ek olarak yaşlı hastalarda yatak istirahati ve ağrı denetimi için ek tedaviler önerilebilir.