Dijitalleşmenin yaygınlaşması, insanların günlük hayattaki pratiklerini de değiştiriyor. Bilhassa teknolojinin içine doğan jenerasyonların kitap okuma alışkanlıkları, dijital platformlar üzerinden şekilleniyor.
Birçok çocuk artık basılı kitaplar yerine dijital platformların sunduğu e-kitapları okumayı tercih ediyor. Çocukların e-kitapları daha ilgi cazibeli bulduğunu aktaran dijital çocuk kütüphanesi Okuvaryum Kurucusu Esat Uğurlu, e-kitap ve teknoloji bağımlılığı ortasındaki ilgiyi değerlendirmenin yanı sıra dijital kanallardan kitap okumanın yararlarına değindi.
E-KİTAPLAR YARARLI MI?
İçinde bulunduğumuz dijital çağda, e-kitap okumanın da popülaritesi gün geçtikçe artıyor. Statista’nın açıkladığı datalara nazaran 2023’ü 14,16 milyar dolarla kapatması öngörülen e-kitap pazarının 2027’de 15,33 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Birçok ebeveyn de çocuklarının kitap okuma alışkanlığı kazanması için dijital kütüphanelerin yararlı olacağını düşünüyor. Pekala e-kitap okumanın yararları nelerdir?
– Dijital kitap okuma platformları, kitap okumayı teknolojik araçlarla kolaylaştırırken nitelikli bir tecrübeye dönüştürüyor.
– Seslendirme sanatkarları tarafından okunan e-kitaplar, çocukların yanlışsız vurgu, tonlama ve söylem üzere hususlarda hünerlerini geliştirirken, diksiyonlarına da katkıda bulunuyor.
– Bu platformlarda kullanılan görseller, efektler ve sesli okuma özellikleri çocukların okuduklarını manaya problemini ortadan kaldırmaya yardımcı oluyor. Böylece kitap okurken bağlam kuramayan çocuklar, okuduğunu daha kolay bir halde anlayabiliyor.
– Dijital kütüphaneler, okullarda kolay bir halde kullanılabildiği için ders içeriklerinin zenginleştirmesine kapı aralıyor. Çocuklar, bu ek kaynakları kullandıklarında derslere karşı ilgileri artırıyor.
– İnternet erişimi ile e-kitaplara anında ve her yerden ulaşılabilmesi, çocukların bilhassa de okula gidenlerin kitabı unutma, bulamama, kaybetme ve baskı farklılığı üzere meselelerini ortadan kaldırıyor.
– Basılı kitapların yol açtığı ağır okul çantası problemini ortadan kaldırarak çocukların omurga sıhhatini koruyor.
ÇOCUKLAR EN ÇOK MACERA VE FANTASTİK TİPİNDEKİ KİTAPLARI OKUYOR
Birçok yetişkin okudukları kitaplardan bilgi edinmek isterken ya da edebi paha telaşı gözetirken çocukların bir kitaptan güçlü iletiler almak üzere beklentileri bulunmuyor. Bunun yerine komik, tuhaf ya da farklı öykülere sahip macera ya da fantastik kitapları okumak istiyor. Sürükleyici niteliğe sahip bu kitaplar, çocukların okuma alışkanlığını pekiştirirken, teknolojiyi daha yakından tanımasını da sağlıyor. Lakin uzmanlar, çocukların e-kitap okumasının teknoloji bağımlılığını artırabileceğine dikkat çekerek, ekran başında kalma mühletine dikkat edilmesi gerektiği konusunda uyarıyor.
E-KİTAPLARLA TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI ORTASINDAKİ İNCE ÇİZGİ
E-kitaplar, çocukların kitaplara duyduğu ilgiyi ağırlaştırsa da teknoloji bağımlılığını tetikleyebilecek riskler de taşıyor. Bu durum ebeveynlerde tasa yaratırken, uzmanlar dijitalden kitap okuma pratiklerinin de düzenlenmesini öneriyor. Çocuğun gelişiminde 3 yaşın kritik bir periyot olduğunu vurgulayan pedagoglar ise çocukların ekran başında geçirebilecekleri süreyi 3 yaşından itibaren “yaş x 10 dakika” kuralıyla formüle ediyor. Bu yaşın tıpkı vakitte erken okuryazarlık ve teknolojik aletlerin kullanımına dair marifetler edinme devri olduğunu da öne sürüyor.
Diğer yandan Amerikan Pediatri Akademisi de çocukların ekran başında geçirdiği toplam mühletin günde ortalama iki saati geçmemesi gerektiğini söylüyor ve e-kitap okuma için ayrılan mühletin de ekran başında geçirilen mühletin içinde olması gerektiğinin altını çiziyor. Bu müddet çocuğun yaşına, okuma düzeyine ve alışkanlığına nazaran değişebilirken, dijital kitap platformları çocukların kısıtlı okuma tecrübesini manalı hale getiriyor.
DİJİTAL KİTAP PLATFORMLARI SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNÜNÜ AÇIYOR
Okuvaryum üzere dijital kitap platformları, okuyucular için geniş bir literatür barındırırken, dijitalleşme kapsamında sürdürülebilirlik gayelerinin gerçekleştirilmesinin de önünü açıyor. Esat Uğurlu, dijital kitap platformlarının avantajlarını şu biçimde sıralıyor:
1. Bilgi üretme ve tüketme sürecini ferdî tecrübelere dönüştürüyor.
2. Kişisel ilgi alanlarına nazaran kitap önerisi sunabiliyor.
3. Yüzlerce kitaba birebir anda ulaşmayı mümkün kılıyor.
4. Bir kitabın farklı basımlarına daha kolay bir formda erişilmesini sağlıyor.
5. Tabiatın korunmasına katkıda bulunuyor.
Dünyaya geneline bakıldığı vakit bilhassa Hollanda, Fransa üzere Avrupa ülkelerinin yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri’nde de dijital kütüphanelerin epey yaygın olduğu görülüyor. Pandemi periyodunda Türkiye’de de ilgi görmeye başlayan bu platformlar, şimdi yeteri kadar tanınmıyor. E-kitap okuyucu aygıtların yaygınlaşmaması ve dijital yayıncılık dalında kâfi sayıda yerli yayınevinin olmaması dijital kütüphanelerin kullanımını kısıtlıyor. Dijital kütüphane Okuvaryum ise bu noktada eğitim ve kültür açısından dijital kanallara yapılan yatırımın artırılması gerektiğini söz ediyor.